Badania kardiologiczne – inwazyjne i nieinwazyjne

Jak rozpoznać chorobę układu krążenia? – podstawowa diagnostyka kardiologiczna

Diagnostyka chorób serca jest jedną z najważniejszych, jakie dotyczą organizmu ludzkiego, ponieważ oceniają one pracę i stan mięśnia sercowego oraz tętnic wieńcowych, których prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne do życia.
Podstawową diagnostykę kardiologiczną należy rozpocząć już u lekarza pierwszego kontaktu, który przed zleceniem szeregu badań diagnostycznych powinien zająć się badaniem podmiotowym pacjenta (czyli przede wszystkim zebrać dokładny wywiad), a potem badaniem przedmiotowym (inaczej badaniem fizykalnym), które składa się z następujących elementów: oglądanie, „obmacywanie”, opukiwanie, osłuchiwanie (to ostatnie ma największe znaczenie w przypadku chorób serca).
Jakiekolwiek nieprawidłowości wykryte w czasie takiej wizyty są wskazaniem do konsultacji z lekarzem specjalistą chorób układu krążenia, czyli kardiologiem.

Jakie badania wykonać? – podstawowe badania kardiologiczne

W diagnostyce chorób układu krążenia mamy wachlarz możliwości począwszy od badań nieinwazyjnych, stosowanych od wielu lat, a skończywszy na nowoczesnych inwazyjnych badaniach. Te drugie pozwalają wykryć defekty, o których możliwości istnienia jeszcze kilka lat temu nie było żadnej wiedzy.
Podstawowe badania kardiologiczne możemy podzielić na:

• badania czynnościowe:
  • pomiar ciśnienia tętniczego – pozwala określić, z jaką siłą krew pompowana przez serce uderza o ściany naczyń tętniczych; prawidłowa wartość ciśnienia tętniczego u osoby dorosłej to 120/80 mmHg, gdzie 120 mmHg odpowiada ciśnieniu skurczowemu, a 80 mmHg ciśnieniu rozkurczowemu; pomiar wykonuje się przy pomocy sfigmomanometru sprężynowego, techniką osłuchową lub aparatem automatycznym o potwierdzonej wiarygodności.
  • EKG, czyli elektrokardiografia – jest to bezbolesne badanie, przeprowadzane przy użyciu aparatu zwanego elektrokardiogramem; aparat ten rejestruje i utrwala impulsy elektryczne z 12 odprowadzeń (w tym: 6 odprowadzeń kończynowych: jedno- i dwubiegunowych i 6 odprowadzeń przedsercowych), powstające w mięśniu sercowym, które wskazują na określony charakter pracy serca; powstała tzw. krzywa EKG, widoczna na monitorze lub drukowana na specjalnym papierze, pozwala określić pracę serca w momencie przeprowadzania badania, a nawet wykryć ślady uszkodzenia tego narządu w przeszłości.
  • Holter EKG – polega na całodobowym monitorowaniu rytmu pracy serca; składa się z aparatu, zapisującego aktywność elektryczną serca na taśmie magnetycznej lub w pamięci elektronicznej, przymocowanego do paska w talii oraz 5 elektrod samoprzylepnych, umieszczonych po lewej stronie klatki piersiowej.
  • Holter ciśnieniowy, czyli ABPM – służy do całodobowego monitorowania ciśnienia tętniczego krwi; składa się z mankietu do zakładania na ramię oraz sprzężonego z nim rejestratora.
  • próby wysiłkowe – polega na ocenie zmian zachodzących w mięśniu sercowym w czasie wysiłku fizycznego.
• badania obrazowe:
  • RTG klatki piersiowej – nieinwazyjna metoda diagnostyczna, polega na krótkotrwałym napromieniowaniu, dzięki któremu uzyskuje się obraz wszystkich organów znajdujących się w badanym obszarze; umożliwia w szybki sposób określenie m.in. położenia mięśnia sercowego w stosunku do innych narządów, wielkość poszczególnych struktur, z których jest zbudowany, wykrycie niektórych wad wrodzonych i wiele innych nieprawidłowości mogących potwierdzić konkretne schorzenie układu krążenia.
  • echokardiografia, czyli tzw. Echo serca lub USG serca – nieinwazyjna metoda diagnostyki obrazowej polegająca na badaniu struktur serca i dużych naczyń krwionośnych przy pomocy USG.
• badania inwazyjne:
  • koronarografia, czyli angiografia tętnic wieńcowych – polega na podaniu kontrastu podczas cewnikowania jam serca, dzięki czemu za pomocą promieni rentgenowskich uwidocznione zostają tętnice wieńcowe.
  • cewnikowanie serca – polega na przezskórnym nakłuciu tętnicy udowej lub podobojczykowej, wprowadzeniu cewnika, a następnie przesunięciu go w świetle naczynia do jam serca i dużych naczyń, rejestrując w nich ciśnienie i wysycenie krwi tlenem.
  • scyntygrafia perfuzyjna serca, czyli tzw.SPECT – inwazyjna metoda, przeprowadzana z użyciem izotopu (substancji promieniotwórczej), dzięki któremu możliwe jest wykrycie miejsc upośledzonej perfuzji (przepływu) krwi przez mięsień sercowy oraz stosowana w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca oraz miejsc upośledzonej żywotności, czyli takich, w których żywa tkanka mięśniowa serca nie kurczy się, jak to jest w przypadku zdrowej tkanki tego narządu.

Które badania są najnowocześniejsze?

• ULTRASONOGRAFIA WEWNĄTRZWIEŃCOWA, czyli tzw. ICUS – polega na wprowadzaniu do naczyń wieńcowych cewnika zakończonego w miniaturową głowicę ultrasonograficzną; badanie to umożliwia uzyskanie przekrojów obrazujących światło naczynia oraz budowę jego ściany.
• STYMULACJA PRZEZPRZEŁYKOWA SERCA – badanie elektrofizjologiczne stosowane w  diagnostyce nadkomorowych zaburzeń rytmu oraz przy ocenie wskazań do ewentualnego wszczepienia rozrusznika serca.
• PLETYZMOGRAFIA – badanie określające zmiany objętości ciała związane z rytmem serca, wykorzystywana do monitorowania zmian w perfuzji krwi w tętnicach kończyn dolnych.
• Mapa Elektryczna Potencjałów EKG – metoda, w której przy użycie ponad 60 elektrod ocenia się aktywność elektryczną serca; stosowana szczególnie u pacjentów z zatorem tętnicy płucnej bądź tętnic wieńcowych czy też z tętniakiem rozwarstwiającym aorty.